दार्चुला। दार्चुलामा २५ हजार पाँच सय घरधुरी मध्ये १६ हजार दुई सय घरधुरी अर्थात झण्डै ६५ प्रतिशत जनता अझैपनि विद्युतबाट बञ्चित रहेका छन् । नेपाल विद्युत प्राधिकरण वितरण केन्द्र दार्चुलाको तथ्याङ्क अनुसार अहिलेसम्म दार्चुलाको नौँ हजार तीन सय घरधुरी अर्थात ३५ प्रतिशत जनताले मात्रै विद्युत सेवा प्राप्त गरेका छन् ।
दार्चुलामा ३० मेगावाटको चमेलिया जलविद्युत, नौगाड साढे ८ मेगावाट आयोजनासहित सहायक जलविद्युतहरु र दर्जनौ ग्रामिण लघुजलविद्युत उत्पादन भएपनि विद्युत सुविधा नपाउनु दार्चुलाबासीका लागि दुभाग्यको विषय रहेको शैल्यशिखर नगरपालिका–१ बलाँचका स्थानीय सुरेन्द्रबहादुर तितराले गुनासो गर्नुभयो । समयमै ग्रामिण विद्युतिकरण, सवस्टेशन निर्माण र लाइन विस्तारको कार्य सम्पन्न नहुदा दार्चुलाबासीले अन्धकारमा बस्नुपर्ने बाध्यता रहेको विद्युत वितरण केन्द्र दार्चुलाका प्रमुख दयाराम शाहले जानकारी दिनुभयो ।
ग्रामिण विद्युतिकरणका लागि २०७०÷०७१ सालदेखी ठेक्का सम्झौता भएका केहि स्थानमा हालसम्म समेत काम पुरा हुन सकेको छैन् । ग्रामिण विद्युतिकरणका लागि बर्षेनि करोडौ बजेटका दर्जनौ ठेक्का भएपनि समयमै विद्युत प्राधिकरणले उपकरण उपलब्ध गराउन नसक्ने, सडक पहुचको अभावमा ढुवानी गर्न समस्या हुने र ठेकेदार तथा सरोकारवालाहरुको लापरवाही र ढिलासुस्तीले विद्युतिकरणमा प्रगति हुन नसकेको शाहले बताउनुभयो । गत बर्षदेखि धमाधम विद्युत विस्तारको काम भइरहेकोले अबको दुई बर्षभित्र जिल्लाभरी विद्युत विस्तार भइसक्ने उहाँको भनाई छ ।
दार्चुलाका ९ वटा स्थानीय तहमध्ये पाँच गाउँपालिका सदरमुकामसम्म अझै विद्युत विस्तार भएको छैन् । अपि हिमाल, नौगाड, लेकम, व्याँस र दुहुँ गाउँपालिका सदरमुकामसम्म विद्युत नपुग्दा कार्यालयको कामकाज प्रभावित हुँदै आएको छ । महाकाली नगरपालिका, शैल्यशिखर नगरपालिका, मालिकार्जुन र मार्मा गाउँपालिका सदरमुकामसम्म भने विद्युत विस्तार भएको छ । विद्युत नपुगेका स्थानीय तहमा सौर्य उर्जाको भरमा कार्यालयको कामकाज सञ्चालन हुदैआएको छ ।
विद्युत नपुगेको अधिकासं ठाउँका नागरिकले सोलारको सहयताले काम गरिरहेका छन् भने केहि बिपन्न परिवारले सोलार समेत किन्न नसकेर अन्धकारमा बस्नुपरेको लेकम गाउँपालिका–५ का दिपक परियारले बताउनुभयो । अहिलेसम्म जिल्लाको अपि हिमाल गाउँपालिका र नौगाड गाउँपालिकामा विद्युतको राष्ट्यि प्रशारण लाइनले छोएको छैन् ।
लेकम गाउँपालिकाको वडा नम्बर तीनमा मात्रै भारतीय बजारबाट विद्युत आयात गरिएको छ । दुँहु र व्याँस गाउँपालिकाको केहि वडाहरुमा विद्युत पुगेको छ । महाकाली र शैल्यशिखर नगरपालिका र मालिकार्नुन र मार्मा गाउँपालिकाको अधिकासं घरधुरीमा विद्युत विस्तार भइसकेको विद्युत वितरण केन्द्र दार्चुलाले जनाएको छ ।
विद्युत महसुलबाट दुई करोड ६५ लाख राजस्व संकलन
नेपाल विद्युत प्राधिकरण दार्चुला वितरण केन्द्रले गत आर्थिक वर्ष २०७६÷०७७ मा विद्युत महसुलबाट दुई करोड ६४ लाख ६५ हजार १७९ रुपैँया राजस्व संकलन गरेको छ । विद्युत प्राधिकरणले एक वर्षको अवधिमा कुल दुई करोड ६४ लाख ६५ हजार १७१ युनिट विद्युत बिक्रिवाफत उक्त राजस्व संकलन गरेको विद्युत वितरण केन्द्र दार्चुलाका सूचना अधिकारी केशवदत्त भट्टले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार घरायसी ग्राहकतर्फ मात्रै एक करोड ६२ लाख चार हजार ५७ रुपैँया राजस्व संकलन भएको छ ।
विद्युत महसुल उपभोक्ताले प्रयोग गरेको भन्दा बढी उठाउने गरेको गुनासो समेत बढ्दै गएको छ । दार्चुला सदरमुकाम खलंगादेखि ग्रामिण क्षेत्रका उपभोक्ताहरुले प्रयोगको आधारमा भन्दापनि अनुमानका आधारमा महसुल उठाउने गरिएको आरोप लगाउने गरेका छन् । प्रयोग गरेको भन्दा बढी महसुल उठाउदा गरिब जनता समस्यामा परिरहेको शैल्यशिखर नगरपालिका वडा नम्बर १ का स्थानीय शिक्षक सुरेन्द्रबहादुर तितराले गुनासो गर्नुभयो ।
अनियमित विद्युतले ग्राहक हैरान
दार्चुला सदरमुकाम खलंगा सहित जिल्लाभरीको विद्युत सेवा अनियमित हुदा सेवाग्राही समस्यामा परेका छन् । चमेलियाबाट ल्याइएको ११ केभी प्रसारण लाइनबाट नियमित विद्युत आपुर्ती नहुदा सेवाग्राहीले समस्या भोग्नुपरेको दार्चुला सदरमुकाम खलंगाका स्थानीय भक्तराज निरौलाले गुनासो गर्नुभयो । गर्मीको समयमा दुई दिनदेखि बिजुली नआउँदा सेवाग्राही समस्यामा परेका छन् ।
बिजुली नहुदा अस्पताल भर्ना भएका बिरामीहरुलाइ झनै समस्या हुने गरेको छ । उज्यालो बाल्न, मोबाइल चार्ज गर्न, खाना पकाउन, विद्युतबाट चल्ने मेसिनहरु चलाउँन नपाइएको ग्राहकहरुको गुनासो छ । विद्युत अभावमा सञ्चारमाध्यम र विद्युतिय पशलहरुको सेवा अवरुद्ध भएको छ । विद्युत आउने जाने कुनै समयतालिका समेत नभएकोले व्यापार, व्यवसायि र आम नागरिक हैरानी खेप्न बाध्य भएको भावना स्टेशनरी तथा फ्लाक्स प्रिन्ट व्यवसाय सञ्चालक राजेन्द्र बडूले बताउनुभयो ।
धराप बन्दै विद्युत लाइन
दार्चुला सदरमुकाम खलंगामा विद्युत लाइन ब्यवस्थित नहुदा दुर्घटनाको जोखिम बढ्दै गएको छ । विद्युतको मेन हाइटेन्सन लाइन अर्थात ११ केभी विद्युत लाइन भित्ता र छतमा पर्नेगरी नयाँ घरहरु निर्माण भएपछि दुर्घटनाको खतरा धेरै छ ।
महाकाली नगरपालिका ४ बंगाबगडका स्थानीय सुरज बिष्टले भन्नुभयो, “केहि बर्ष यता दार्चुला सदरमुकाम खलंगा र बंगाबगड बजारका पाचँ जना बढी मानिसले करेन्ट लागेर अकालमै ज्यान गुमाइ सकेका छन । केहि मानिस घाइते भएका छन । तर विद्युत लाइन ब्यवस्थित गरिएको छैन् ।” घरका छतहरुबाट हातले छुन सकिने दुरीमा विजुलीका नाङ्गा तारहरु छन् । केहि ठाउँमा काठका पुराना पोलहरु नफेरीकाले असुरक्षा छ । जुनसुकै बेला दुर्घटना हुनसक्ने ठाउँमा समेत लाइन ब्यवस्थित नगरिएको स्थानीयको गुनासो छ ।
विद्युतका तारहरुकै तलपट्टि स्थानीयले धमाधम अवैधानिक तरिकाले नयाँ घरहरु बनाउदा दुर्घटनाको खतरा बढेको नेपाल विद्युत प्राधिकरण वितरण केन्द्र दार्चुलाले जनाएको छ । विद्युत वितरण केन्द्र दार्चुलाका प्रमुख दयाराम शाहले भन्नुभयो, विद्युत लाइन विस्तार गर्ने बेला घरका छतहरुमा पर्ने गरी निर्माण गरिएको हैन । तर स्थानीयले मापदण्ड विपरित नयाँ घर निर्माण गरिदिदा समस्या भएको हो । उहाँले भन्नुभयो, नयाँ घरहरु निर्माण गर्दा नियमको पालना र सम्भावित दुर्घटनाको ख्याल गर्नु जरुरी छ ।
बनिसकेका घरहरुमाथि मेन लाइन तान्न नमिल्ने र लाइन बिचमा पर्ने गरेर नयाँ घरपनि बनाउँन नहुने नियम भएपनि स्थानीयले पालना नगरेको उहाँको भनाई छ । विजुलीका तार र पुराना पोल व्यवस्थापन गर्न सरकारी निकायले कुनै चासो नदिँदा सर्वसाधारणका लागि विजुलीका तारहरु धराप बनेको स्थानीयको गुनासो छ ।
